Unutulma Hakkı

Kişisel Veri Nedir?

Kişisel veri 6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi olarak tanımlanmıştır. Kişisel veri bir bireyin kendisini anlatmakta kullanabileceğimiz tek bir veri dahi olabilir. Kişisel veriyi kişisel olmayan verilerden ayırt etmek adına iki noktaya dikkat edilmelidir bunlardan ilki verinin, bir kişiye ilişkin olması, ikincisi ise söz konusu kişinin rahatlıkla belirlenebilir olmasıdır.

2- UNUTULMA HAKKI

Kişisel veriler dijital ortamlarda bir kez paylaşılmakla birlikte buralarda yedeklemesi yapılarak kayıt altına alınmaktadır. Gelişen teknoloji ile bu veriler 3. Kişilerin eline rahatça geçmekte ve verilerin sahipleri olan “ilgili kişilerin rızası alınmadan serbestçe kullanılabilmektedir. Bireylerin mahrem alanlarına ilişkin olan bilgilerin rızaları dışında kullanılması sonucu oluşan durumu ortadan kaldırmak için kişisel verilerin korunması hakkının bir görünümü sayılabilecek olan “unutulma hakkı” kavramı gündeme gelmiştir.

“Unutulma hakkı”, dijital hafızada yer alan bireylere ait rahatsız edici her türlü kişisel içeriğin, yine bireylerin talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması/silinmesi olarak tanımlanmıştır.  Kısaca tanımlamak gerekirse İnternet ortamında niteliği itibariyle hukuka uygun olan içeriğin kaldırılması veya erişime kısıtlanmasını talep etme hakkıdır. Adınızı arama motoruna yazdığınızda görüntülenmesinden rahatsız olduğunuz bir veri varsa bu verilerin kaldırılması için başvuruda bulunabilmek bu hakka örnek gösterilebilir.

Kişisel verilerin kişinin rızası dışında yayılması sonucunda kişinin temel hak ve özgürlüklerinin tamamı (insanca yaşama hakkı, insan onuru, kişinin maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkı ve bunun gibi insanın birey olarak kendine özgü̈ kişiliği ve sırf insan olması nedeniyle sahip olduğu haklar) doğrudan etkilenmektedir.

Unutulma hakkını, kişinin gelişen teknoloji ile oluşan bir başka dünya olan dijital dünyada öz benliğinin ve kişiliğinin korunması olarak tanımlanabilir. Devletin bireye geçmişte yaşadıklarının başkaları tarafından öğrenilmesi engellenerek yeni bir sayfa açma olanağı verme hususunda bir sorumluluğu olduğu açıktır. Unutulma hakkı genel değil; istisnai bir haktır. Bu hak kişilerin manevi varlıklarını geliştirmelerine bir fırsat vermek açısından devletin pozitif yükümlülüğünün bir sonucudur. İnternet haberciliği ile unutulmanın zor olduğu bu günlerde dengenin tekrar kurulabilmesi için bireylere unutulma hakkı tanınması önem arz etmektedir.

Bir internet haberinin unutulma hakkı kapsamında internetten çıkarılabilmesi için yayının içeriği, yayında kaldığı süre, güncelliğini yitirme, tarihsel bir veri olarak kabul edilmeme, kamu yararına katkısı, habere konu kişinin siyasetçi ve ünlü olup olmadığı, haber veya makalenin konusu, bu bağlamda haberin olgusal gerçekler ya da değer yargısı içerip içermediği, halkın ilgili veriye yönelik ilgisi gibi hususların her somut olay açısından incelenmesi gerekmektedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Görüşleri

Bu hakkın bir yandan kişiye ‘’ geçmişini kontrol etme’’, ‘’belirli hususların geçmişinden silinmesini ve hatırlanmamayı isteme hakkı’’ sağladığı gibi, diğer yandan muhataplarına kişi hakkındaki bir kısım bilgilerin üçüncü kişilerin kullanmamasını veya üçüncü kişilerin hatırlanmamasına yönelik önlenmeleri alma yükümlülüğünü yükler. Bu hakkın; bireylerin fotoğraf, internet günlüğü gibi kendileri hakkındaki içerikleri silmek için üçüncü şahısları zorlamayı içermesinin yanında geçmişteki cezalarına ilişkin bilgilerin veya haklarında olumsuz yorumlara neden olabilecek bilgi ve fotoğrafların kaldırılmasını isteme hakkını tanıdığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan bu hak, bireyin geçmişindeki belirli yönlerinin mümkün olmayacak biçimde hatırlanmaması için önlemler alınmasını gerektirmektedir.

Örnek vermek gerekirse, davacının rızası dışında bir kitapta geçen ismi kişisel veri niteliğindedir. Unutulma hakkı, tanımlarına bakıldığında her ne kadar dijital veriler için düzenlenmişse de bu hakkın özellikleri ve bu hakkın insan haklarıyla arasındaki ilişkisi dikkate alındığında; yalnızca dijital ortamdaki kişisel veriler için değil, kamunun kolayca ulaşılabileceği yerde tutulan kişisel verilere yönelik olarak da kabul edilmesi gerektiği açıktır.

Kişisel Verilerin Korunması Kurulunun Kararlarından Bir Örnek

Bir Gerçek Kişinin Adının Geçtiği Köşe Yazısının Silinmesi Talebi

Bir gerçek kişinin adının geçtiği bir gazetedeki köşe yazısının, kişinin hala kamuyu ilgilendiren bir konumda olduğu hususu da dikkate alınarak, ifade özgürlüğünün bir yansıması olan basın özgürlüğünün kapsamında olduğu değerlendirildiğinden 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunun 28. Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi uyarınca, ilgili kişinin söz konusu köşe yazısının silinmesine yönelik talebine ilişkin olarak kurulca yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığına karar verilmiştir.

Yurtdışındaki Unutulma Hakkında Gelen Taleplere Yönelik Alınan Sonuçlara Örnekler

• Bir akademisyenin araştırmasıyla ilgili 4 içeriğin, akademisyenin fotoğrafını içerdikleri için arama sonuçlarından kaldırılmasına yönelik bir talepte bulunmuştur. Akademisyen kişi cinsiyetini değiştirmiş olup yeni bir adla tanınmaktadır. Fakat içerikler akademisyenin profesyonel yaşamı ve araştırmaları ile ilgili olması sebebiyle arama sonuçlarından kaldırılamamıştır.
• Bir dava kayıtlarını içeren, devlete ait bir web sayfasının da bulunduğu 4 URL’nin Google Arama’dan kaldırılmasına yönelik talep alınmıştır. Talepte bulunan kişi, cinsel taciz ve insan ticareti konusunda mağdur taraftır ve bu dava bu kişi reşit değilken görülmüştür. Sonuç olarak 4 URL’nin tamamı arama sonuçlarından kaldırılmıştır.
• 10 yıl önce bir cezası ağır olmayan bir suçtan mahkûm olmuş bir öğretmen, mahkumiyetiyle ilgili bir içeriğin kaldırılmasını talep etmiştir ve talep sonucu içerik kaldırılmıştır.
• Son beş yıl içinde ciddi bir suçtan mahkûm olmuş ancak temyizde kararı bozulmuş bir şahıs, olayla ilgili bir içeriğin kaldırılmasını talep etmiştir. Söz konusu karar arama sonuçlarından kaldırılmıştır.
• Bir kişi reşit olmadan katıldığı bir yarışmayı ele alan bir habere yönelik bağlantının kaldırılmasını istemiştir. Söz konusu sayfadan ilgili kişinin adına ait arama sonuçları kaldırılmıştır.
• Talepte bulunan kişi bir davayı kaybederek tanınmış bir kuruluşun adını lekelediği gerekçesiyle maddi tazminat ödemeye mahkûm edilmesini konu alan, aralarında Wikipedia sayfasının da bulunduğu toplam 5 URL’nin listeden çıkarılmasını talep etmiştir. Dava, talepte bulunan kişinin akademisyen olarak toplumdaki rolüyle doğrudan bağlantılı olması sebebi ile URL’lerin hiçbiri kaldırılamamıştır.
• Talepte bulunan kişinin daha önceki mesleği gereği çektirdiği çıplak resimleri gösteren çeşitli web sitelerine yönlendiren 6 URL’nin listeden kaldırılmasına yönelik talepte bulunmuştur. İçeriğin hassas olması ve talepte bulunan kişinin mesleğini değiştirmesi sebebiyle resimlerin artık kişi ile bağlantısı bulunmadığı gerekçesi ile URL’ler listeden kaldırılmıştır.
• Bir kadının kendisine kötü davranan kocasını öldürmesi ve daha sonra intihara teşebbüs etmesiyle ilgili 10 yıldan eski haberlerin arama sonuçlarından kaldırılmasına yönelik talep alınmıştır. Başta talep geri çevrilmiştir fakat Veri Koruma Komisyonu, söz konusu kişinin İngiliz yasalarına uygun şekilde cezasını çektiğini ve diğer insanlar için bir tehdit görülmediğini belirterek içeriği, arama sonuçlarından kaldırması istemiştir. Veri koruma komisyonu tarafından verilen karar onaylanıp haberler listeden kaldırılmıştır.
• Bir kişiden kendisini yaklaşık 50 yıl önce arabasıyla birine çarpıp öldürmüş olarak gösterilen karakol adli sicil defterinin gösterildiği bir haber içeriği arşivinin kaldırılmasına yönelik talepte bulunulmuştur. Olayın üstünden geçen süre göz önünde tutulmuş olup haber içeriği arama sonuçlarından kaldırılmıştır.

SONUÇ:

Dijitalleşen dünyada insanların tüm banka kartı şifreleri telefon şifreleri iş görüşmeleri ve hatta evlilikleri bile dijital ortam üzerinden ve dolayısı ile internet üzerinden gerçekleşmekte ya da saklanmaktadır. Bu noktada oluşan tüm büyük kişisel veri bankasını koruma görevi bu hizmeti veren sağlayıcı şirketlerdedir. Gözden kaçan ya da söz konusu verileri silmenin maliyetli olduğu noktalarda ilgili kişilerin sağlayıcılara başvurarak haklarını korumak ve kendini dijital ortamdan sildirmek istemesi hukukun ve insan haklarının doğal sonucudur. Bu sebepler ile kişilerin internet ortamında veya yayımlanan herhangi bir yazıda verilerinin bulunmasından rahatsız olması nedeniyle bu verilerin kaldırılmasını talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu hakkın kullanılması kapsamında bir avukattan yardım alarak görüntülenmesini istenmeyen verilerin silinmesi talep edilebilir.