Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Meslekler

9 Nisan 2021 tarihinde Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliği Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu yazımızda işbu tebliğ kapsamında mesleki yeterlilik belgesi bulunması zorunluluğu getirilen yeni meslek kolları ve yeterlilik belgesi alınmamasının sonuçlarından bahsedeceğiz.

Öncelikle 4857 Sayılı İş Kanunu, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili diğer yasal düzenlemeler çerçevesinde işverenlere yüklenen birtakım yükümlülüklerden söz etmekte fayda görmekteyiz.  

Genel hatlarıyla bu yükümlülükler;

• Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapılması,
• İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığının izlenmesi, denetlenmesi ve uygunsuzlukların giderilmesi,
• Risk değerlendirmesi yapılması,
• Çalışanlara görev verilirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunun göz önüne alınması,
• Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alınması,
• Kanunda belirlenen işyerleri için, belirlenen saat ve sıklıkta iş sağlığı güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurulması,
• Acil durum planlaması yapılması,
• Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarının sağlanması,
• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasının sağlanması ve gerekli aralıklarla eğitimlerin yenilenmesi,
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi,
• Çalışanların görüşlerinin alınması, katılımlarının sağlanması,
• İşyerinin sağlık ve güvenlik kayıtlarının tutulması olarak sayılabilir.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17. Maddesinde “Çalışanların Eğitimi” düzenlenmiştir. Buna göre:

İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir.

Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.

Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.

Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.

…

 Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz.

…

            İşbu düzenleme ile paralel olarak Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmeliğin 5. Maddesinde “İşbu Yönetmeliğin Ek-1’deki çizelgede yer alan işlerde çalışacakların, işe alınmadan önce, mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunlu olduğu” ve  “İşyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle tehlikeli ve çok tehlikeli işler kapsamında yer almakla birlikte, çalışanın yaptığı iş ek-1 çizelgede belirtilen işler dışında ise, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesi kapsamında mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmayacağı” düzenlenmiştir.[1]

Atıf yapılan Yönetmeliğin 1 numaralı ekinde belirtilen mesleklere ek olarak 9 Nisan 2021 tarihinde yayımlanan Tebliğ ile aşağıda yazılı meslekler için de mesleki yeterlilik belgesi bulunması zorunluluğu getirilmiştir:

• 18UY0352-4 Ulusal Yeterlilik[2] Koduna sahip Bitkisel Yağ Üretim Operatörü,
• 12UY0109-2 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Çimento Üretim Elemanı
• 12UY0109-3 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Çimento Üretim Elemanı   
• 12UY0109-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Çimento Üretim Elemanı
• 18UY0342-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Doğalgaz Sayaç Sökme Takma Elemanı
• 17UY0274-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Dağıtım Şebekesi Hat Bakım Görevlisi
• 17UY0275-3 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Dağıtım Şebekesi İşletme Bakım Görevlisi
• 17UY0276-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Dağıtım Şebekesi Kayıp-Kaçak ve Ölçü Kontrol Görevlisi
• 17UY0279-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Sayacı Sökme/Takma Elemanı
• 17UY0288-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Tesisatçısı
• 15UY0241-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Tesisatçısı
• 15UY0241-5   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektrik Tesisatçısı
• 16UY0264-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Elektronik ve Elektrikli Ürünler Servisçisi
• 18UY0355-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Cam Kesim Elemanı
• 18UY0356-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Endüstriyel Cam Isıl İşlem Elemanı
• 18UY0357-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Endüstriyel Cam İşleme Elemanı
• 18UY0358-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Endüstriyel Cam Kesim Elemanı
• 18UY0359-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Endüstriyel Yalıtım Camı Üretim Elemanı
• 13UY0145-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Endüstriyel Taşımacı
• 17UY0287-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Görüntü ve Ses Sistemleri Elemanı
• 11UY0036-2   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip İplik Bitim İşleri Operatörü
• 11UY0037-2   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip İplik Eğirme Operatörü
• 13UY0149-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip İzabeci
• 15UY0238-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Kent İçi Raylı Sistemler Katener Bakım Elemanı
• 16UY0265-3 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Kırma Eleme Tesis Operatörü
• 18UY0363-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Mekanizasyon İşçisi (Maden)
• 18UY0364-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Mekanize Kazı Operatörü
• 16UY0266-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Mermer Doğaltaş Ocakçısı
• 16UY0267-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Mermer-Doğaltaş Özel İmalat Elemanı
• 18UY0365-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Pres İşçisi (Maden)
• 15UY0224-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Presçi
• 15UY0224-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Presçi
• 17UY0314-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Sağlık Kuruluşları Kaynaklı Tehlikeli Atık Toplayıcısı
• 17UY0313-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Sağlık Kuruluşları Kaynaklı Tıbbi Atık Toplayıcısı
• 17UY0340-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Sebze ve Meyve Konservesi Üretim Operatörü
• 17UY0341-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Sos Üretim Operatörü
• 18UY0351-4   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Tel Makineleri Operatörü
• 15UY0221-3   Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Terminal Çekici Operatörü
• 18UY0379-3 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Yeraltı Hazırlık İşçisi
• 18UY0379-4 Ulusal Yeterlilik Koduna sahip Yeraltı Hazırlık İşçisi

Peki, işbu Tebliğin yayımlanma tarihi itibariyle hali hazırda yukarıda sayılan 40 meslekten birini icra eden ve fakat mesleki yeterlilik belgesi bulunmayanlar ne yapacaklar?

İlgili Tebliğin 3. Maddesinin 1. Fıkrasında bu duruma açıklık getirilmiştir. Buna göre; Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Meslekî Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve ekteki listede belirtilen mesleklerde, Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesine sahip olmayan kişiler bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren on iki ay sonra çalıştırılamayacaklardır.

Bu durumda, işverenlerce çalıştırılan yukarıda sayılı meslekleri icra eden çalışanların en geç 09 Nisan 2022 tarihine kadar icra ettikleri mesleğe ilişkin Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesi edinmesi gerekmektedir. Aksi halde işverence çalıştırılmaya devam edilemeyecektir.

Kimler için belge şartı aranmayacaktır?

Tebliğin 3. Maddesinin 2. Fıkrasına göre Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için birinci fıkradaki belge şartı aranmayacaktır.

Tebliğde belirlenen süre içerisinde Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesini edinmeyen kişilerin çalıştırılması durumunda ne gibi yaptırımlarla karşı karşıya kalınacaktır?

İşverenlerin işbu Tebliğe uygun davranıp davranmadıkları iş müfettişleri tarafından denetlenecektir. Tebliğ hükümlerine aykırı davranan işverenler veya işveren vekilleri hakkında 5544 Sayılı Kanunun Ek-1. Maddesi uygulanacaktır.

Bu doğrultuda, Çalışma ve İş Kurumu il müdürü tarafından her bir çalışan için kanunda belirtilen idari para cezası verilecek ve 5544 Sayılı Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenecektir.

Tekrarla, mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilen yukarıda belirtmiş olduğumuz 40 adet meslekten birini icra eden çalışanları bulunan işverenler tarafından en geç 9 Nisan 2022 tarihine kadar bu çalışanların yeterlilik belgesi alıp almadığı gözetilmeli, yeterlilik belgesi edinemeyen çalışanların çalıştırılmasına son verilmelidir. Aksi halde işverenler açısından idari para cezası ile karşı karşıya kalınması söz konusu olacağı gibi, olası bir iş kazasında çalışanın mesleki yeterlilik belgesi bulunmamasına rağmen ilgili görevde çalıştırılması sebebiyle işverenin sorumluluğu da kaçınılmaz olacaktır.

AV. ERTUĞRUL KALEMCİ

AV. GÖKSUN NİMET DEMİRDAĞ

---

[1]https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=18581&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5

[2] Ulusal yeterlilikler; ulusal ya da uluslararası meslek standartları temel alınarak hazırlanan, öğrenme, ölçme-değerlendirme amacıyla kullanılan, bireylerin mesleğini başarı ile icra etmesi için sahip olmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler ile bu bilgi, beceri ve yetkinlikleri kanıtlamaları için nasıl bir ölçme ve değerlendirme sürecinden geçmeleri gerektiğini açıklayan, MYK tarafından onaylanarak yürürlüğe giren teknik dokümanlardır.